خانه مقدم تهران

خانه موزه مقدم یکی از مکان های دیدنی تهران و بناهای تاریخی به‌جامانده از زمان قاجار است و به یکی از بنیان‌گذاران دانشگاه هنر تهران و همسر فرانسوی‌اش تعلق داشته است. این اثر از نظر تاریخچه، معماری و اشیایی که در آن نگهداری می‌شوند، ارزش بسیار بالایی دارد. در گشت‌و‌گذار در خانه موزه مقدم با کجارو همراه باشید.

هرآنچه می‌خواهید درباره خانه موزه مقدم بدانید:

معرفی خانه موزه مقدم

موزه مقدم یکی از خانه‌های تاریخی تهران به شمار می‌رود. این خانه محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب الملک از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجار بوده است. سپس این خانه در اختیار دکتر محسن مقدم، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران و همسر فرانسوی‌اش سلما، قرار می‌گیرد.

خانه موزه مقدم در محدوده میدان امام قرار دارد. وقتی در این محل قدم می‌زنید، اگر از قبل از محل این موزه آگاه نباشید، اصلا فکر نمی‌کنید چنین بنایی آنجا وجود دارد. همه ساختمان‌های اطراف آن از معماری معمولی و نسبتا جدیدی برخوردار هستند؛ اما به درب ورودی موزه که می‌رسید همه چیز عوض می‌شود. با ورود به خانه، اولین چیزی که توجه شما را در این خانه جلب خواهد کرد حوض و شمعدانی‌ها و استفاده بسیار زیاد، مناسب و زیبا از رنگ‌های شاد مانند فیروزه‌ای، آبی آسمانی و بنفش است.

این خانه لقب زیباترین و باارزش‌ترین خانه جهان را از دید بسیاری از نویسندگان و بازدیدکنندگان گرفته است. در طراحی و ساخت این خانه به اصول معماری ایرانی مانند حوض ایرانی‌، شیشه رنگی ایرانی و اصول فضاسازی باغ ایرانی توجه شده است.

تاریخچه خانه موزه مقدم

خانه موزه مقدم از جمله خانه‌های مجلل دوران قاجار به شمار می‌آید و متعلق به یکی از درباریان آن دوران به نام محمد تقی خان احتساب الملک، بوده است. احتساب الملک دارای دو پسر به نام‌های حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیت‌های ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» به‌جامانده است.

برادر کوچک‌تر، محسن، پس از اتمام تحصیلات خود در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان‌شناسی در سال ۱۳۱۵ به ایران بازگشت و به‌همراه همسر فرانسوی خود «سُلما» در خانه پدری -محل کنونی موزه مقدم- ساکن شد و در کنار فعالیت‌های علمی به گردآوری آثار و اشیای تاریخی و فرهنگی پرداخت.

استاد مقدم بسیاری از آثار ارزشمند جمع‌آوری شده مانند کاشی، قطعات سنگی تراشیده و... را با الهام از فضاهای سنتی تاریخی به‌نحو چشمگیری در جای‌جای این عمارت قدیمی نصب کرد. برخی دیگر را مانند کلکسیون پارچه، چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره را با نظم و ترتیب خاصی در خانه پدری نگه داشت.

استاد محسن مقدم کیست؟

استاد مقدم از بنیان‌گذاران دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و استاد ممتاز این دانشگاه بود. نشان دانشگاه تهران را با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران، او طراحی کرده‌ است. استاد مقدم اولین ایرانی است که به دریافت نشان لژیون دو نور با درجه «اوفیسیه» از طرف شارل دوگل، رئیس‌ جمهور فرانسه، مفتخر شد. در سال ۱۳۵۱، زنده‌یاد استاد مقدم با توجه به علاقه وافرش به علم، تاریخ و هنر، خانه پدری خود را به‌همراه آثار نفیس گردآوری شده وقف دانشگاه تهران کرد. استاد محسن مقدم در سال ۱۳۶۶ دارفانی را وداع گفت و پس از مرگ همسر ایشان در سال ۱۳۶۹، تولیت موزه مقدم در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار گرفت.

عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: نامشخص) 

خانه موزه مقدم کجاست؟

خانه موزه مقدم در بافت تاریخی پایتخت است و در خیابان امام خمينی، بعد از خیابان شیخ هادی، جنب بانک ملت، پلاک ۲۵۱ قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

دسترسی به خانه موزه مقدم

اگر قصد دارید با مترو به موزه بروید، می‌توانید از ایستگاه‌های حسن‌آباد و دانشگاه امام علی (ع) در خط شماره دو (صادقیه-فرهنگسرا) استفاده کنید. خانه موزه مقدم بین این دو ایستگاه مترو قرار دارد و با حدود پنج دقیقه پیاده‌روی به آنجا می‌رسید. همچنین با استفاده از اتوبوس‌های مسیر راه‌آهن-پارک وی یا راه‌آهن-تجریش می‌توانید به موزه دسترسی داشته باشید. برای این منظور در ایستگاه البرز (تقاطع خیابان ولیعصر و امام خمینی) پیاده شوید. با پیاده‌روی کوتاه به‌سمت شرق در خیابان امام خمینی، به موزه خواهید رسید. 

معماری خانه موزه مقدم

معماری ایرانی با رعایت اصول ساخت باغ ایرانی در این خانه به‌خوبی به چشم می‌آید و گل‌کاری و فضاسازی انجام شده با گیاهان حال‌و‌هوای بسیار خوشی برای گردشگران فراهم می‌آورد. در قسمت غربی این خانه ساختمان اربابی (برج) واقع شده است که استاد مقدم به‌همراه یکی از شاگردان در دانشکده هنرهای زیبا، دکتر ابوالقاسمی، در سال ۱۳۴۵ ساخته‌اند. این ساختمان با کاشی‌هایی از دوران قاجار تزیین و بخش‌هایی از هنرهای ایرانی در آن به نمایش گذاشته شده است.

در قسمت شمالی این ساختمان یک ایوان با چند طاق و ستون زیبا ساخته شده‌ که مزین به کاشی‌هایی از دوران زندیه و قاجار است. در وسط این ایوان حوضچه‌ای از جنس مرمر قرار دارد که از حمام فتحعلی شاه به اینجا منتقل شده است و آبی که از آن جاری می‌شود توسط یک جوی باریک به داخل یک استخر می‌ریزد. دکتر مقدم این استخر را پس از سفر به اسپانیا و الگوبرداری از  استخر و آب‌نماهای باغ الحمرا (باغی به‌جامانده از دوران صدر اسلام اسپانیا) ساخته است و در اطراف آن چند فواره قدیمی نیز آب را به داخل استخر می‌پاشند.

حیاط‌های اندرونی و بیرونی با یک دیوار به نام دیوار تجدد از یک‌دیگر جدا شده‌اند. این دیوار از چند ستون با طاق‌های کاشی‌کاری شده ساخته شده است. پایه این ستون‌ها حجاری شده‌اند و یادآور ستون‌های کاخ چهلستون اصفهان هستند. این پایه ستون‌ها هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدین‌شاه به این خانه منتقل شدند و نمایی زیبا با ستون‌های فیروزه‌ای ایجاد کرده‌اند. کار طراحی و ساخت این دیوار زیبا را استاد هوشنگ سیحون بر عهده داشته است.

در قسمت شمالی حیاط اندرونی ایوان زیبایی قرار دارد که از چهار ستون با سرستون‌هایی با گچبری کرنتی تشکیل می‌شود. کار تزیینات این ایوان را نیز دکتر مقدم به‌زیبایی هرچه تمام‌تر انجام داده است. از طریق دو راه پله مارپیچ می‌توان به ایوان بزرگ دسترسی پیدا کرد. 

قسمت بعدی خانه حیاط اندرونی است که استاد مقدم و همسرش با الهام از طرح فرش ایرانی آن را طراحی کرده‌اند. یک حوض و آبنمای زیبا در وسط این حیاط قرار دارد و در چهار طرف آن باغچه‌هایی گل‌کاری شده تدارک دیده شده است. دکتر مقدم دیوار این حیاط را با کاشی و ظروف قاجاری تزیین کرده و در وسط این دیوار نیز یک طاق‌نمای زیبا با کاشی‌های آبی‌رنگ ساخته است.

در ساخت خانه نیم‌نگاهی نیز به معماری و فضاسازی کشورهای دیگر صورت گرفته است؛ برای مثال دکتر مقدم و همسرش یک باغچه ژاپنی در حیاط بیرونی ساخته‌اند.

حوض ژاپنی حیاط بیرونی

ساعات بازدید و بلیط خانه موزه مقدم

موزه مقدم همه‌روزه به‌جز دوشنبه‌ها و ایام سوگواری در نیمه اول سال از ساعت ۱۰ تا ۱۸ و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ تا ۱۷ میزبان شما است. بهای بلیط در سال ۱۴۰۱ برای گردشگران داخلی ۳۰ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۲۰۰ هزار تومان است. با ارائه کارت دانشجویی می‌توانید از تخفیف استفاده کنید. 

به شما توصیه می‌کنیم اگر قصد گردشگری در تهران را دارید، حتما به این خانه زیبا سر بزنید و زیبایی و محیط بی‌نظیر آن را از نزدیک ببینید.

پرسش‌های متداول

خانه موزه مقدم کجاست؟

چگونه با مترو به خانه موزه مقدم برویم؟

ساعات بازدید خانه موزه مقدم چیست؟

بلیط خانه موزه مقدم چقدر است؟

نویسنده و عکاس: علیرضا کیخا